Không ít cha mẹ từng trải qua cảm giác lo lắng khi nghe tiếng thở khò khè của con suốt nhiều ngày liền. Dù bé không sốt cao, vẫn bú tốt hay chơi đùa bình thường, nhưng tiếng thở là lạ ấy – nhất là về đêm – vẫn khiến người lớn bất an. Có phải con bị viêm phế quản chưa khỏi? Hay đó là dấu hiệu của hen suyễn sớm? Trong nhiều trường hợp, trẻ bị khò khè kéo dài có thể là phản ứng của đường thở với virus, cũng có thể là biểu hiện sớm của bệnh lý hô hấp mạn tính. Hiểu đúng để nhận biết và theo dõi là điều quan trọng giúp ba mẹ tránh bỏ lỡ thời điểm điều trị hiệu quả nhất cho con.
Khò khè là gì và vì sao trẻ hay gặp?
Khò khè là âm thanh bất thường khi bé thở, nghe như tiếng huýt gió hoặc thổi sáo, xuất hiện rõ khi bé thở ra. Âm thanh này cho thấy có sự tắc nghẽn hoặc hẹp ở đường thở dưới, chủ yếu là ở các tiểu phế quản. Ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, hệ hô hấp chưa hoàn thiện, đường dẫn khí nhỏ và dễ bị sưng viêm nên việc xuất hiện tiếng khò khè là điều không hiếm gặp.
Tuy nhiên, nếu khò khè chỉ xuất hiện thoáng qua vài ngày rồi biến mất thì ba mẹ không cần quá lo lắng. Vấn đề chỉ thực sự cần chú ý khi tình trạng khò khè kéo dài trên một tuần, tái phát nhiều lần hoặc đi kèm những dấu hiệu bất thường khác như khó thở, bỏ bú, sốt cao, lừ đừ hoặc tím môi.
Vì sao trẻ bị khò khè kéo dài?
Nguyên nhân đầu tiên và phổ biến nhất ở trẻ dưới 2 tuổi là viêm tiểu phế quản. Đây là tình trạng viêm và tắc nghẽn ở các ống thở nhỏ trong phổi, thường do virus RSV gây ra. Trẻ ban đầu có biểu hiện giống cảm lạnh thông thường như ho nhẹ, chảy mũi, sau đó bắt đầu khò khè, thở nhanh, có thể sốt nhẹ hoặc sốt cao. Viêm tiểu phế quản thường tự khỏi sau 7 đến 10 ngày, nhưng trong một số trường hợp, triệu chứng khò khè có thể kéo dài thêm vài tuần sau khi các biểu hiện khác đã giảm.
Một nguyên nhân khác cần đặc biệt quan tâm là hen suyễn – căn bệnh mạn tính về đường thở, có thể bắt đầu từ rất sớm ở trẻ có cơ địa dị ứng. Trẻ bị hen suyễn thường có biểu hiện khò khè tái đi tái lại, đặc biệt khi thời tiết thay đổi, về đêm hoặc sau khi tiếp xúc với các yếu tố kích thích như khói thuốc, lông thú, bụi mịn. Điểm khác biệt của hen so với viêm tiểu phế quản là tính chất tái phát và kéo dài dai dẳng, kèm theo khó thở, cảm giác nặng ngực, hoặc ho khan nhiều về đêm.
Ngoài hai nguyên nhân trên, tình trạng khò khè kéo dài cũng có thể xuất hiện ở trẻ bị dị ứng thời tiết, hít phải khói thuốc lá hoặc sống trong môi trường ô nhiễm. Trào ngược dạ dày – thực quản cũng có thể gây ra khò khè ở trẻ sơ sinh do dịch trào lên kích thích đường thở.
Tham khảo:
- Viêm da cơ địa ở trẻ em: Kiêng gì và bôi gì?
- Trẻ bị rôm sảy: Làm sao để khỏi nhanh?
- Chàm sữa ở trẻ nhỏ: Có lây không? Cách bôi thuốc an toàn
Phân biệt triệu chứng: Hen hay viêm tiểu phế quản?
Để phân biệt, cha mẹ cần quan sát kỹ thời điểm bắt đầu, diễn biến triệu chứng và tần suất tái phát. Trong viêm tiểu phế quản, các biểu hiện khởi phát đột ngột sau cảm cúm hoặc nhiễm virus, với ho ẩm, sốt, khò khè và thở nhanh. Trẻ thường mệt mỏi trong giai đoạn đầu nhưng sẽ cải thiện dần sau vài ngày nếu được chăm sóc đúng cách. Tiếng khò khè do viêm tiểu phế quản cũng thường ngắn hạn, không kéo dài liên tục.
Ngược lại, hen suyễn thường xuất hiện không rõ nguyên nhân, nhiều bé đang chơi bình thường vẫn có thể lên cơn hen. Trẻ có thể không sốt, nhưng thở rít, cảm giác thở nặng nề, ho nhiều vào ban đêm hoặc sáng sớm, đặc biệt là sau khi chạy nhảy, khóc hoặc khi thời tiết chuyển lạnh. Hen suyễn cũng có xu hướng gia đình, tức là nếu ba hoặc mẹ từng mắc hen hoặc có tiền sử dị ứng, nguy cơ con bị hen sẽ cao hơn.
Khi nào cần đưa trẻ đi khám?
Dù nguyên nhân là gì, nếu tình trạng khò khè của bé không thuyên giảm sau 7 đến 10 ngày hoặc xuất hiện các dấu hiệu nguy hiểm, cha mẹ cần đưa bé đến cơ sở y tế ngay lập tức. Các dấu hiệu bao gồm: thở rút lõm ngực, thở nhanh liên tục, môi hoặc đầu ngón tay tím tái, trẻ bỏ bú, sốt cao không hạ, hoặc có biểu hiện li bì, không đáp ứng với chăm sóc thông thường. Những triệu chứng này cho thấy đường thở của trẻ đang bị tổn thương nặng, có thể cần can thiệp y tế.
Lời khuyên chăm sóc tại nhà khi trẻ bị khò khè
Với những trường hợp nhẹ, trẻ vẫn bú tốt, chơi bình thường và không có dấu hiệu nguy hiểm, cha mẹ có thể chăm sóc tại nhà dưới sự hướng dẫn của bác sĩ. Việc vệ sinh mũi họng bằng nước muối sinh lý, giữ ấm cổ ngực, cho bé uống đủ nước và đảm bảo phòng thoáng khí là rất quan trọng. Hạn chế tối đa tiếp xúc với khói thuốc, các chất gây dị ứng như lông thú, nước xịt phòng cũng giúp bé phục hồi nhanh hơn. Tuyệt đối không tự ý sử dụng thuốc kháng sinh, thuốc xịt hen hoặc thuốc long đờm nếu chưa có chỉ định từ bác sĩ.
Hiện tượng trẻ bị khò khè kéo dài là điều thường gặp nhưng cũng có thể là dấu hiệu của các bệnh lý hô hấp nghiêm trọng. Cha mẹ cần quan sát kỹ diễn biến của triệu chứng, không nên chủ quan khi khò khè kéo dài quá 10 ngày, tái phát nhiều lần hoặc đi kèm với các dấu hiệu nặng. Việc phân biệt đúng giữa hen suyễn và viêm tiểu phế quản sẽ giúp định hướng chăm sóc và điều trị kịp thời, hạn chế biến chứng.
Bài viết liên quan:
- Trẻ bị dị ứng thời tiết: Cách xử lý và phòng ngừa
- Các bệnh thường gặp ở trẻ nhỏ: Dấu hiệu, nguyên nhân & cách xử lý đúng
- Tay chân miệng ở trẻ em: Triệu chứng và điều trị
