Khi thấy vùng rốn của con phồng lên mỗi lúc bé khóc, rặn đi tiêu hay cười lớn, nhiều bố mẹ hoang mang không biết đó có phải thoát vị rốn không, có nguy hiểm không và đặc biệt là “thoát vị rốn có tự khỏi được không?”. Bài viết này giúp bạn hiểu đúng về tình trạng thoát vị rốn ở trẻ nhỏ, biết cách theo dõi – chăm sóc tại nhà, và nắm rõ các lựa chọn điều trị thoát vị rốn như thế nào khi cần.
Thoát vị rốn có tự khỏi không?
Câu trả lời ngắn gọn: Phần lớn sẽ tự khỏi.
Với đa số trẻ, thoát vị rốn tự đóng trong năm đầu đời khi cơ thành bụng khỏe dần.
Một số trường hợp có thể kéo dài tới 2–3 tuổi, thậm chí 4–5 tuổi mới đóng kín hoàn toàn.
Khả năng tự khỏi giảm nếu:
- Lỗ thoát vị lớn (ví dụ >1,5–2 cm).
- Thoát vị không xẹp theo thời gian hoặc ngày càng to.
- Trẻ thường xuyên tăng áp lực ổ bụng (ho kéo dài, táo bón nặng).
Khi nào ít có khả năng tự khỏi?
- Lỗ rốn rất rộng, da mỏng căng.
- Trẻ đã trên 3–4 tuổi mà thoát vị vẫn còn to và xuất hiện rõ khi gắng sức.
- Có biến chứng: đau, đổi màu, khối không ấn xẹp, kèm nôn ói.
Trong các tình huống trên, bác sĩ sẽ cân nhắc can thiệp phẫu thuật để đóng lỗ thoát vị, giúp bé an toàn và tránh rủi ro về sau.
Cách theo dõi và chăm sóc tại nhà
Mục tiêu là giữ cho vùng rốn sạch – khô – thoáng, giảm các yếu tố làm tăng áp lực ổ bụng, đồng thời theo dõi kích thước thoát vị theo thời gian.
Vệ sinh và tắm rửa
- Trẻ thoát vị rốn vẫn tắm bình thường bằng nước ấm.
- Sau tắm, thấm khô kỹ vùng rốn và các nếp gấp da xung quanh.
- Không bôi kem/dầu/bột lên rốn nếu không có chỉ định của bác sĩ.
Tuyệt đối không dùng “mẹo” dân gian
- Không dán đồng xu, không băng ép rốn. Những cách này không giúp lỗ rốn đóng nhanh hơn mà còn tăng nguy cơ loét da, nhiễm trùng.
- Không tự ấn mạnh để “đẩy” khối thoát vị; có thể làm tổn thương mô.
Giảm các yếu tố tăng áp lực bụng
- Xử trí táo bón: cho bé bú/ uống đủ nước theo tuổi; nếu ăn dặm, tăng chất xơ hòa tan (rau xanh, trái cây mềm), thói quen đi tiêu đều đặn.
- Xử trí ho kéo dài theo hướng dẫn y tế.
- Hạn chế để bé khóc kéo dài; trấn an kịp thời.
Tăng cường sức cơ thành bụng an toàn
- Tummy time có giám sát (nằm sấp ngắn phút/lần, tăng dần theo tuổi) giúp phát triển cơ toàn thân, trong đó có cơ bụng.
- Vận động phù hợp theo lứa tuổi, trang phục thoáng, không siết bụng.
Theo dõi định kỳ
- Ghi nhận kích thước tương đối của khối rốn (so với đồng xu, ngón tay…) mỗi vài tuần.
- Quan sát tính chất khối: mềm/đau/căng, có ấn xẹp không.
- Đem theo ghi chú khi tái khám để bác sĩ đánh giá xu hướng tiến triển.
Khi nào nên đưa bé đi khám?
Hãy cho trẻ khám ngay nếu có một trong các dấu hiệu sau:
- Khối rốn cứng, đau, không ấn xẹp, da vùng rốn đỏ/tím, bé quấy khóc, nôn hoặc bụng trướng. Đây là gợi ý thoát vị kẹt/nghẹt – cần xử trí y khoa khẩn.
- Vùng rốn rỉ dịch/mùi hôi, sốt, da quanh rốn nóng đỏ → nghi nhiễm trùng.
- Thoát vị lớn dần theo thời gian hoặc không cải thiện sau 1–2 năm.
- Trẻ trên 3–4 tuổi mà thoát vị vẫn còn rõ rệt.
Thoát vị rốn điều trị như thế nào?
Theo dõi chủ động (watchful waiting)
Với thoát vị nhỏ, còn ấn xẹp, không đau, trẻ còn nhỏ tuổi: chiến lược chuẩn là theo dõi vì khả năng tự khỏi cao. Bác sĩ sẽ hẹn tái khám định kỳ để đánh giá tiến triển.
Chỉ định phẫu thuật khi nào?
- Trẻ lớn hơn 3–4 tuổi mà thoát vị vẫn không đóng.
- Lỗ thoát vị lớn ngay từ đầu (thường >1,5–2 cm) hoặc ngày càng to.
- Có biến chứng thoát vị rốn ở trẻ: thoát vị kẹt/nghẹt, nhiễm trùng, đau kéo dài.
- Vấn đề thẩm mỹ/tâm lý đáng kể ở trẻ lớn (cân nhắc cùng bác sĩ).
Phẫu thuật đóng thoát vị rốn diễn ra ra sao?
- Là thủ thuật ngoại khoa tương đối đơn giản: bác sĩ rạch một đường nhỏ dưới/qua rốn, đưa mô thoát vị trở lại ổ bụng, khâu đóng lỗ ở lớp mạc/ cân cơ.
- Thường gây mê ngắn, hồi phục nhanh; nhiều trường hợp về trong ngày.
- Sau mổ: giữ vết mổ khô, theo dõi sưng/đau/đỏ; hạn chế vận động mạnh trong vài tuần theo hướng dẫn. Tái phát thấp nếu chăm sóc đúng và khâu đóng chắc chắn.
Thoát vị rốn có nguy hiểm không?
Phần lớn lành tính và tự khỏi. Biến chứng hiếm nhưng cần nhận biết sớm:
- Thoát vị kẹt: khối không ấn xẹp, bé đau, quấy khóc nhiều.
- Thoát vị nghẹt: mô bên trong bị “siết” chặt, thiếu máu nuôi; có thể đổi màu, rất đau, nôn, chướng bụng → cấp cứu để tránh hoại tử ruột.
- Nhiễm trùng: đỏ, sưng nóng, rỉ dịch, sốt.
Nếu có bất kỳ nghi ngờ nào, đưa trẻ đi khám ngay – đừng chần chừ.
- Thoát vị rốn có tự khỏi không? Ở đa số trẻ nhỏ, có – thường trong 1–2 năm đầu, đôi khi muộn hơn tới 3–4 tuổi.
- Thoát vị rốn điều trị như thế nào? Phần lớn theo dõi; chỉ phẫu thuật khi lỗ lớn, kéo dài sau 3–4 tuổi, hoặc có biến chứng (kẹt/nghẹt, nhiễm trùng, đau).
- Tại nhà, hãy tập trung vào nguyên tắc sạch – khô – thoáng, không dùng mẹo (đồng xu/băng ép), giảm táo bón/ho kéo dài, theo dõi kích thước và tính chất khối rốn, tái khám đúng hẹn.
Nếu bố mẹ vẫn còn băn khoăn, đừng ngần ngại đưa bé đi khám để được bác sĩ nhi/ngoại nhi tư vấn trực tiếp. Chủ động chăm sóc – theo dõi đúng sẽ giúp con vượt qua giai đoạn này an toàn và thoải mái.
Bài viết liên quan:
- Trẻ bị thoát vị rốn có tắm được không? Cách chăm sóc đúng cách
- Thoát vị rốn ở trẻ có nguy hiểm không? Khi nào cần đi khám?
- Mách mẹ cách vệ sinh rốn cho trẻ sơ sinh sạch sẽ tránh nhiễm trùng
