Nên vệ sinh mắt mũi cho trẻ sơ sinh ngày mấy lần thì tốt?

Nhiều bố mẹ băn khoăn không biết vệ sinh mắt mũi cho trẻ sơ sinh bao nhiêu lần mỗi ngày là đủ, có nên làm hằng ngày không và làm thế nào cho an toàn. Đây là thói quen nhỏ nhưng ảnh hưởng trực tiếp đến đường thở và thị giác non nớt của bé. Bài viết này sẽ trả lời rõ: nên vệ sinh mắt mũi cho trẻ sơ sinh ngày mấy lần thì tốt, kèm hướng dẫn chi tiết để bố mẹ áp dụng ngay tại nhà.

Vì sao cần vệ sinh mắt mũi cho trẻ sơ sinh?

• Loại bỏ bụi bẩn, dịch nhầy: Trẻ mới sinh hay có dịch mũi sơ sinh và đổ ghèn mắt, nhất là sau ngủ dậy. Làm sạch đúng cách giúp lỗ mũi thông thoáng, mắt đỡ cộm.
• Tăng bảo vệ tại chỗ: Niêm mạc mắt – mũi mỏng manh, dễ kích ứng. Vệ sinh nhẹ nhàng giúp giảm nguy cơ viêm kết mạc, viêm mũi.
• Hỗ trợ bú – ngủ tốt hơn: Mũi thông, mắt dễ chịu giúp bé bú hiệu quả và ngủ sâu hơn.

Nên vệ sinh mắt mũi cho trẻ sơ sinh ngày mấy lần thì tốt?

• Trẻ khỏe mạnh, không bệnh lý: → 1 lần/ngày (buổi sáng) là đủ. Đây là thời điểm có nhiều ghèn mắt và dịch mũi nhất sau một đêm.
• Trẻ nghẹt mũi nhẹ, nhiều ghèn mắt:→ 2 lần/ngày (sáng và tối) hoặc thêm trước các cữ bú nếu mũi tắc làm bé khó bú. Luôn ưu tiên thao tác thật nhẹ.
• Trẻ đang viêm mũi/hô hấp, bác sĩ có chỉ định:→ Thực hiện theo hướng dẫn của bác sĩ về tần suất nhỏ rửa nước muối sinh lý cho trẻ và thời điểm hút mũi.

Lưu ý quan trọng: Không lạm dụng. Vệ sinh quá nhiều lần có thể làm khô niêm mạc mũi, mất cân bằng môi trường tự nhiên ở mắt, dễ gây kích ứng, chảy máu mũi hoặc đỏ mắt.

Cách vệ sinh mắt cho trẻ sơ sinh đúng cách

Chuẩn bị:

• Nước muối sinh lý NaCl 0,9% dạng ống nhỏ đơn liều (ưu tiên vô khuẩn).

• Gạc/bông vô khuẩn hoặc khăn mềm sạch; thau đựng rác nhỏ.

• Rửa tay bằng xà phòng, lau khô trước khi bắt đầu.

Thao tác:

1. Đặt bé nằm ngửa, đầu hơi nghiêng về bên cần lau; giữ bé nhẹ nhàng.
2. Nhỏ 1–2 giọt nước muối sinh lý cho trẻ vào khóe mắt (góc trong) để làm ẩm ghèn khô.
3. Dùng một miếng gạc sạch cho mỗi lần lau, lau từ trong (góc mắt gần sống mũi) ra ngoài. Mỗi bên mắt dùng gạc riêng để tránh lây nhiễm chéo.
4. Nếu còn ghèn, lặp lại với miếng gạc mới cho đến khi sạch. Không chà mạnh lên mí và kết mạc.

5. Lau khô nhẹ nhàng vùng da quanh mắt.

Không nên:

• Không dùng chung một miếng gạc cho hai mắt.
• Không nhỏ thuốc kháng sinh/thuốc chứa corticoid khi chưa có chỉ định.
• Không dùng các loại nước lá, sữa mẹ, mật ong… nhỏ vào mắt (nguy cơ nhiễm khuẩn).

Cách vệ sinh mũi cho trẻ sơ sinh an toàn

Chuẩn bị:

• Nước muối sinh lý 0,9% đơn liều.
• Dụng cụ hút mũi (bóng hút silicon hoặc máy hút có đầu mềm), đã vệ sinh – tiệt trùng.

Thao tác nhỏ rửa:

1. Cho bé nằm ngửa, nghiêng đầu 15–30° về bên đối diện lỗ mũi cần nhỏ để dịch dễ chảy ra.
2. Nhỏ 2–3 giọt nước muối vào mỗi lỗ mũi. Chờ 1–2 phút để làm mềm dịch.
3. Dùng bóng hút/đầu hút mềm hút rất nhẹ nhàng. Quy tắc “ít – nhẹ – đúng lúc”: chỉ hút khi bé thật sự nghẹt (trước bú, trước ngủ), không quá 2–3 lần/ngày.
4. Lau sạch dịch chảy ra bằng gạc/khăn mềm. Không đưa dụng cụ vào sâu làm trầy niêm mạc.

Không nên:

• Không xịt tia mạnh hoặc ngoáy sâu bằng tăm bông.
• Không dùng dung dịch có tinh dầu, bạc hà cho trẻ sơ sinh nếu chưa có chỉ định.

Những sai lầm thường gặp khi vệ sinh mắt mũi cho trẻ sơ sinh

• Dùng lại một miếng gạc cho cả hai mắt → tăng nguy cơ lây nhiễm.
• Vệ sinh quá nhiều lần trong ngày → khô mũi, đỏ mắt, kích ứng.
• Dùng nước lá, nước chưa tiệt trùng → nguy cơ nhiễm khuẩn, viêm kết mạc.
• Hút mũi mạnh tay/ngoáy sâu → trầy xước niêm mạc, chảy máu mũi.
• Tự ý nhỏ thuốc kháng sinh khi thấy ghèn mắt mà chưa khám bác sĩ.

Khi nào cần đưa trẻ đi khám?

• Mắt: Sưng đỏ, bé khó mở mắt, ghèn vàng/xanh đặc, chảy nước mắt sống liên tục, nhạy sáng.
• Mũi: Nghẹt kéo dài > 3–5 ngày, khó thở khi bú/ngủ, thở rít, tím tái quanh môi.
• Toàn thân: Sốt, quấy khóc nhiều, bú kém.
• Sau khi vệ sinh, bé đau – khó chịu bất thường, hoặc có chảy máu mũi lặp lại.