Ngay những tuần đầu đời, nhiều bố mẹ “đứng ngồi không yên” vì gỉ mắt, bụi li ti bám ở mi mắt hay bé ngủ dậy mắt dính dính. Câu hỏi hay gặp là: có nên nhỏ mắt cho trẻ sơ sinh hàng ngày không và có nên rửa mắt bằng nước muối sinh lý cho trẻ sơ sinh? Bài viết này giải thích khoa học – dễ hiểu – an toàn tại nhà, để bố mẹ yên tâm chăm mắt cho con.
Có nên nhỏ mắt cho trẻ sơ sinh hàng ngày không?
Không nên nhỏ mắt hàng ngày cho trẻ sơ sinh nếu mắt bé hoàn toàn bình thường. Mắt có cơ chế tự làm sạch: mỗi lần chớp mắt, phim nước mắt phủ, “quét” bụi mịn ra góc trong/ngoài mắt rồi thoát qua ống lệ mũi. Việc nhỏ thuốc/nhỏ dung dịch quá thường xuyên có thể làm khô mắt, rửa trôi chất bảo vệ tự nhiên, làm mất cân bằng vi sinh bề mặt mắt – dễ kích ứng hơn.
Khi nào CÓ THỂ nhỏ mắt?
- Khi có bụi, dị vật rất nhỏ bay vào mắt (cần giải quyết ngay để trẻ dễ chịu).
- Khi mắt có nhiều gỉ sau giấc ngủ, khó mở mắt.
- Khi bác sĩ chỉ định (ví dụ: viêm kết mạc sơ sinh cần thuốc chuyên biệt).
Lưu ý: Nếu cần rửa/nhỏ để làm sạch tức thời, hãy dùng dung dịch muối sinh lý NaCl 0,9% vô trùng, đóng ống nhỏ liều đơn, không dùng dung dịch tự pha ở nhà (nguy cơ nhiễm khuẩn).
Có nên rửa mắt bằng nước muối sinh lý cho trẻ sơ sinh không?
Nước muối sinh lý NaCl 0,9% vô trùng có thể dùng đúng lúc – đúng cách để xả bụi, làm mềm gỉ mắt. Tuy nhiên, không cần và không nên rửa mắt hàng ngày khi không có vấn đề gì, vì không làm “sạch hơn” mà đôi khi kích ứng.
Khi NÊN dùng nước muối sinh lý
- Sau giấc ngủ, mắt có gỉ: làm mềm – lau sạch nhẹ nhàng.
- Khi có bụi/dị vật li ti: xả nhẹ để bé dễ chịu.
- Theo chỉ định bác sĩ trong các tình huống đặc biệt.
Khi KHÔNG nên lạm dụng
- Rửa/nhỏ nhiều lần trong ngày khi mắt bình thường.
- Dùng dung dịch tự pha (không vô trùng) hoặc dùng chung 1 chai nhiều ngày. Chỉ dùng ống đơn liều, mở là dùng ngay rồi bỏ, để giảm nguy cơ nhiễm khuẩn.
Cách rửa/lau mắt sơ sinh đúng tại nhà (an toàn – nhẹ nhàng)
- Rửa tay sạch trước khi chạm vào vùng mắt bé.
- Dùng gạc vô trùng thấm NaCl 0,9% vô trùng (ống đơn liều).
- Lau từ góc trong (gần sống mũi) ra góc ngoài, một chiều. Mỗi lần lau dùng 1 miếng gạc mới; một gạc cho một mắt.
- Nếu có bụi: có thể nhỏ trực tiếp NaCl 0,9% để “xả” nhẹ, bé nhắm mở mắt tự nhiên cho dung dịch trôi dị vật.
- Không dùng tăm bông cứng, khăn ướt tẩm hương liệu, không chà xát mạnh.
- Không tự ý nhỏ kháng sinh hay các thuốc nhỏ mắt khác nếu chưa có chỉ định bác sĩ (dễ chậm chẩn đoán nguyên nhân thật, tăng kháng thuốc).
Gợi ý thêm: Một số bé có tắc tuyến lệ bẩm sinh (NLDOb): chảy nước mắt sống, góc trong mắt ướt/đọng gỉ dai dẳng. Phần lớn tự cải thiện trong năm đầu; bác sĩ có thể hướng dẫn xoa/massage ống lệ đúng kỹ thuật 2–3 lần/ngày.
Phân biệt “gỉ mắt sinh lý” và dấu hiệu cần khám
Bình thường (thường tự ổn)
- Ít gỉ trong – hơi vàng nhạt, không đỏ mắt, bé không quấy khóc vì xốn.
- Xuất hiện nhẹ sau ngủ dậy, dễ lau sạch.
Nghi ngờ bệnh lý – đưa bé đi khám ngay
- Mắt đỏ, mi sưng, dịch vàng/xanh đặc, mùi khó chịu; bé quấy – xốn.
- Sốt, bú kém, bé dưới 12 tuần có dấu hiệu nhiễm trùng.
- Dịch mắt nhiều, dai dẳng vài ngày không giảm; hay dính chặt mí mỗi sáng.
Nhiều nơi bôi thuốc mỡ kháng sinh ngay sau sinh để phòng nhiễm khuẩn mắt sơ sinh – đây là thủ thuật tại bệnh viện, không phải chăm sóc hằng ngày tại nhà, và không cần bôi/nhỏ lặp lại nếu không có chỉ định.
Những lưu ý “vàng” khi chăm sóc mắt cho trẻ sơ sinh
- Tay & dụng cụ sạch: rửa tay, dùng gạc y tế + NaCl 0,9% vô trùng dạng ống đơn liều. Không dùng nước lã, không tự pha muối.
- Một chiều – mỗi mắt một gạc: tránh đưa vi trùng từ mắt này sang mắt kia.
- Không tự dùng thuốc: kháng sinh, corticoid nhỏ mắt… chỉ dùng khi bác sĩ kê.
- Theo dõi tắc tuyến lệ: chảy nước mắt sống kéo dài → hỏi bác sĩ về xoa ống lệ đúng cách; đa số tự hết trước 8–10 tháng.
- Giữ phòng ốc thoáng, sạch, tránh khói thuốc/làn hương liệu mạnh; vệ sinh chăn gối mềm, không rụng sợi vào mắt bé.
Chăm sóc mắt cho trẻ sơ sinh là điều quan trọng, tuy nhiên bố mẹ không nên lạm dụng việc nhỏ mắt hay rửa mắt hàng ngày nếu không có dấu hiệu bất thường. Mắt của trẻ có cơ chế làm sạch tự nhiên, và việc can thiệp quá thường xuyên có thể gây mất cân bằng môi trường vi sinh trong mắt hoặc khiến mắt bị khô, kích ứng.
Việc sử dụng nước muối sinh lý chỉ nên thực hiện khi có chỉ định của bác sĩ, hoặc trong những trường hợp cần thiết như có gỉ mắt, sau khi ngủ dậy, hoặc khi trẻ sống trong môi trường nhiều bụi bẩn. Bố mẹ cũng cần lưu ý vệ sinh tay sạch sẽ, dùng gạc y tế phù hợp và tuyệt đối không tự ý dùng thuốc nhỏ mắt kháng sinh cho bé.
Tóm lại, nếu mắt bé hoàn toàn bình thường, không đỏ, không sưng hay chảy nước mắt bất thường, thì không cần thiết phải rửa hay nhỏ mắt mỗi ngày. Nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, tốt nhất nên đưa bé đến khám bác sĩ chuyên khoa để được chẩn đoán và tư vấn đúng cách.
Chăm sóc đúng – không lạm dụng – sẽ giúp bé có đôi mắt sáng khỏe, phát triển tự nhiên ngay từ những ngày đầu đời.
Bài viết liên quan:
- Thoát vị rốn bao lâu thì khỏi? Làm gì để nhanh khỏi?
- Thoát vị rốn thai nhi là gì? Nguyên nhân? Biển hiện như thế nào?
- Mách mẹ cách vệ sinh rốn cho trẻ sơ sinh sạch sẽ tránh nhiễm trùng
