Trẻ bị cúm A ho nhiều phải làm sao để con nhanh dễ chịu và tránh biến chứng viêm phổi luôn là nỗi lo của nhiều phụ huynh trong mùa dịch. Nhiều bé sau khi mắc cúm A xuất hiện tình trạng ho mạnh, ho thành cơn hoặc trẻ bị cúm A xong ho nhiều kéo dài khiến cha mẹ càng lo lắng không biết có bình thường hay không. Bài viết dưới đây sẽ giúp ba mẹ hiểu rõ nguyên nhân trẻ bị cúm A ho nhiều, cách xử lý đúng và dấu hiệu cần đưa trẻ đi khám sớm.
Vì sao trẻ bị cúm A ho lại ho nhiều?
Cúm A ở trẻ là bệnh nhiễm trùng đường hô hấp do các chủng virus như A/H1N1, A/H3N2, A/H5N1, A/H7N9 gây ra. Virus lây lan nhanh qua giọt bắn khi trẻ tiếp xúc gần, ho – hắt hơi, hoặc chạm vào bề mặt có chứa virus. Do hệ miễn dịch còn non nớt, đặc biệt ở nhóm trẻ 6 – 36 tháng tuổi, trẻ dễ bị nhiễm cúm A hơn, nhất là trong môi trường đông người như lớp học, khu vui chơi hay vào thời điểm thời tiết lạnh – ẩm.
Các triệu chứng cúm A thường xuất hiện đột ngột, mạnh nhất trong 3 ngày đầu với sốt cao, mệt mỏi, ho nhiều. Từ ngày 4–7, tình trạng bệnh thuyên giảm nhưng nhiều trẻ vẫn còn ho kéo dài sau cúm A do đường hô hấp chưa phục hồi hoàn toàn.
Chuyên gia cho biết ho sau cúm A xuất phát từ nhiều cơ chế:
- Niêm mạc đường hô hấp bị tổn thương sau nhiễm virus: Virus cúm A gây viêm và kích ứng lớp niêm mạc, khiến cơ thể tăng tiết dịch nhầy để tự bảo vệ. Dù các triệu chứng chính đã giảm, niêm mạc vẫn cần thời gian tái tạo, khiến trẻ tiếp tục ho để đẩy chất nhầy ra ngoài.
- Phản ứng viêm kéo dài trong cơ thể: Ngay cả khi virus đã bị loại bỏ, phản ứng viêm vẫn có thể duy trì. Điều này làm trẻ cảm thấy tức ngực, khó chịu và xuất hiện ho kéo dài sau cúm A do các tế bào viêm và cytokine tiếp tục kích thích đường thở.
- Tăng nhạy cảm đường hô hấp sau khi mắc cúm A: Nhiều trẻ phát triển tình trạng “quá mẫn đường thở”, khiến trẻ dễ ho khi gặp: Khói bụi, mùi mạnh, thay đổi thời tiết, không khí lạnh. Sự nhạy cảm này có thể khiến ho sau cúm A kéo dài từ vài tuần đến vài tháng, dù trẻ đã khỏi bệnh.
Trẻ bị cúm A ho nhiều phải làm sao?
Để cải thiện tình trạng ho sau cúm A, trẻ cần được kết hợp chăm sóc tại nhà và dùng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ. Cách phối hợp này giúp giảm triệu chứng nhanh hơn, hạn chế biến chứng và hỗ trợ cơ thể phục hồi tốt hơn sau khi nhiễm cúm.
Cách chăm sóc trẻ bị ho sau cúm A tại nhà
- Uống đủ nước ấm: Nước ấm giúp làm dịu họng, giảm kích ứng và làm loãng đờm — nhờ đó trẻ dễ khạc nhổ hơn. Ngoài nước lọc, cha mẹ có thể cho trẻ uống các loại đồ uống ấm phù hợp như nước chanh mật ong (với trẻ trên 1 tuổi), trà gừng loãng hoặc nước ấm pha muối để giảm ho hiệu quả.
- Dùng máy tạo độ ẩm: Không khí quá khô khiến niêm mạc họng bị kích ứng mạnh hơn, làm tình trạng ho nặng thêm. Máy tạo độ ẩm giúp giữ không khí trong phòng ở mức ẩm vừa phải, hỗ trợ trẻ thở dễ dàng hơn, nhất là về đêm khi cơn ho thường tăng.
- Súc miệng bằng nước muối ấm: Với trẻ đủ tuổi súc miệng, nước muối ấm giúp sát khuẩn, giảm viêm và giảm đau họng. Đây là phương pháp đơn giản nhưng rất hữu ích để giảm ho sau cúm A.
- Nghỉ ngơi hợp lý: Cơ thể cần thời gian để phục hồi sau khi nhiễm virus. Việc ngủ đủ giấc và hạn chế hoạt động quá sức giúp hệ miễn dịch hoạt động hiệu quả hơn, giảm nguy cơ ho kéo dài. Đồng thời, cha mẹ nên tránh để trẻ tiếp xúc với khói thuốc, bụi mịn, mùi hắc, gió lạnh – những yếu tố làm đường thở dễ bị kích ứng hơn.
Điều trị ho kéo dài sau cúm A bằng thuốc
Khi việc chăm sóc tại nhà không đủ hoặc trẻ ho nhiều kéo dài, bác sĩ có thể chỉ định các nhóm thuốc sau:
- Thuốc long đờm: Các thuốc như Ambroxol, Bromhexin, Acetylcystein giúp phá vỡ cấu trúc dịch nhầy, làm đờm loãng và dễ tống ra ngoài. Một số thuốc kết hợp như Solmux Broncho, Atussin… cũng có thể được dùng tùy theo tình trạng bệnh.
- Thuốc kháng histamin: Dùng trong trường hợp ho liên quan đến kích ứng niêm mạc hoặc phản ứng dị ứng. Các thuốc như Cetirizine, Loratadine, Diphenhydramine, Chlorpheniramine… giúp giảm chảy mũi, ngứa họng và giảm ho khan.
- Thuốc ức chế ho: Với trẻ bị ho khan dữ dội hoặc ho do kích thích quá mức, bác sĩ có thể cân nhắc dùng Dextromethorphan để giảm phản xạ ho, đặc biệt vào ban đêm.
- Thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs): Nếu ho kèm đau họng hoặc viêm đường hô hấp, thuốc như ibuprofen có thể được kê để giảm viêm và giúp trẻ dễ chịu hơn.
- Thuốc kháng sinh (chỉ dùng khi có nhiễm khuẩn): Kháng sinh chỉ được kê đơn khi trẻ xuất hiện dấu hiệu bội nhiễm vi khuẩn như viêm phổi, viêm phế quản hoặc các biểu hiện nhiễm trùng rõ ràng. Ba mẹ tuyệt đối không tự ý cho trẻ uống kháng sinh, vì việc dùng sai thuốc dễ gây kháng kháng sinh và khiến tình trạng bệnh trở nên nghiêm trọng hơn.
- Thuốc kháng virus: Trong một số trường hợp trẻ bị cúm A có triệu chứng nặng hoặc kéo dài, bác sĩ có thể cân nhắc sử dụng thuốc kháng virus, điển hình như Oseltamivir. Thuốc giúp ức chế sự nhân lên của virus cúm, từ đó giảm mức độ bệnh và nguy cơ ho dai dẳng sau cúm.
Lưu ý quan trọng
- Tất cả thuốc điều trị ho sau cúm A đều cần được kê đơn bởi bác sĩ.
- Không tự ý kết hợp nhiều thuốc trị ho vì có thể gây ức chế hô hấp hoặc làm triệu chứng nặng hơn.
- Theo dõi các dấu hiệu bất thường như ho kéo dài trên 2–3 tuần, khó thở, sốt tái phát và đưa trẻ đi khám ngay.
Cách biến chứng có thể xảy ra khi trẻ bị cúm A xong ho nhiêu
Nhiều bé sau khi khỏi cúm A vẫn ho ròng rã nhiều ngày, khiến ba mẹ lo lắng không biết có nguy hiểm không. Thực tế, ho sau cúm A có thể là dấu hiệu cơ thể đang gặp trục trặc ở phổi, xoang hay đường thở. Dưới đây là những biến chứng quan trọng ba mẹ tuyệt đối không nên bỏ qua khi trẻ ho kéo dài sau cúm A.
Viêm phổi – biến chứng nguy hiểm nhất
Ho dai dẳng sau cúm A có thể tiến triển thành viêm phổi, đặc biệt khi virus làm tổn thương niêm mạc đường hô hấp dưới, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập gây bội nhiễm. Viêm phổi là một trong những biến chứng cần can thiệp y tế sớm vì có thể nhanh chóng trở nặng, nhất là ở trẻ nhỏ, người lớn tuổi hoặc người có sức đề kháng yếu.
Một nghiên cứu trên 16 triệu ca cúm tại Nhật Bản ghi nhận: 27.253 trường hợp viêm phổi, 3.361 trường hợp suy hô hấp cấp, 18 trường hợp ARDS, 2.603 ca co giật do sốt, 159 ca viêm não/bệnh não. Trong đó, tỷ lệ viêm phổi cao nhất xuất hiện ở nhóm trẻ 0–5 tuổi và người ≥ 65 tuổi, cho thấy đây là nhóm dễ tổn thương nhất.
Nguy cơ phát triển viêm phế quản mạn tính
Sau cúm A nếu trẻ có biểu hiện ho kéo dài, đây có thể là biểu hiện của biến chứng sau cúm A, nếu không được xử lý kịp thời, có thể dẫn đến viêm phế quản mạnh. Tình trạng viêm tái diễn nhiều lần khiến các ống dẫn khí bị tổn thương, dẫn đến:
- Ho có đờm kéo dài
- Khó thở
- Tăng nguy cơ nhiễm trùng hô hấp về sau
Trẻ nhỏ là đối tượng dễ bị ảnh hưởng vì cấu trúc đường thở còn nhạy cảm.
Kích hoạt các cơn hen ở trẻ có cơ địa hen suyễn
Với những trẻ có tiền sử hen, ho sau cúm A kéo dài có thể làm bùng phát các cơn hen cấp. Niêm mạc phế quản bị viêm và phù nề khiến đường thở co hẹp, dẫn tới:
- Khó thở
- Khò khè
- Cơn hen tiến triển nhanh
Nếu không kiểm soát kịp, trẻ có thể đối diện với suy hô hấp hoặc các biến chứng nguy hiểm khác.
Viêm xoang
Sau cúm A, tình trạng niêm mạc mũi – xoang bị viêm, phù nề và tăng tiết dịch khiến chất nhầy ứ đọng. Điều này dễ dẫn đến:
- Tắc nghẽn xoang
- Môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển
- Hình thành viêm xoang cấp hoặc mạn
Ho liên tục cũng gây kích thích xoang, làm niêm mạc vốn đã tổn thương trở nên viêm nặng hơn. Mặt khác, sức đề kháng suy giảm sau cúm khiến nguy cơ nhiễm trùng xoang càng tăng.
Suy hô hấp
Một trong những biến chứng nguy hiểm nhất của ho sau cúm A là suy hô hấp. Khi đường thở bị viêm nặng, tắc nghẽn hoặc phổi bị tổn thương, quá trình trao đổi khí bị gián đoạn. Trẻ có thể xuất hiện:
- Khó thở
- Thở nhanh
- Da xanh tím
- Vã mồ hôi
Nếu không được xử lý kịp thời, suy hô hấp cấp có thể đe dọa tính mạng.
Tình trạng trẻ bị cúm A ho nhiều hoặc trẻ bị cúm A xong ho nhiều kéo dài không chỉ gây mệt mỏi mà còn tiềm ẩn nguy cơ dẫn đến viêm phổi, viêm phế quản, hen hoặc suy hô hấp nếu không chăm sóc đúng cách. Vì vậy, khi băn khoăn trẻ bị cúm A ho nhiều phải làm sao, ba mẹ cần kết hợp chăm sóc tại nhà khoa học, giữ sạch đường thở, bổ sung nước ấm, dùng thuốc theo chỉ định và theo dõi sát các dấu hiệu bất thường. Nếu ho kéo dài hơn 2–3 tuần, ho nhiều về đêm, trẻ khó thở, sốt tái phát hoặc có dấu hiệu mệt lả, ba mẹ nên đưa trẻ đi khám ngay để kịp thời xử lý và phòng biến chứng.
Bài viết liên quan:
Trẻ bị cúm A nên làm gì? Hướng dẫn xử lý đúng cách cho bố mẹ
