Trẻ sơ sinh bị ho khụt khịt mũi là tình trạng khá thường gặp vì đường thở còn hẹp và dễ tích tụ dịch. Phần lớn lành tính, nhưng một số trường hợp có thể là dấu hiệu của bệnh hô hấp cần theo dõi sát. Hiểu đúng nguyên nhân giúp mẹ chăm sóc an toàn và nhận biết khi nào nên đưa con đi khám.
Trong những tuần đầu đời, trẻ có thể phát ra tiếng “khụt khịt” khi ngủ hoặc sau bú. Nếu bé vẫn thở đều, bú tốt, không tím tái, tình trạng này thường do dịch nhầy sinh lý hoặc môi trường khô. Khi xuất hiện khó thở, khò khè, bú kém, mẹ cần lưu ý.
Khụt khịt khác gì khò khè? Khi nào đáng lo?
Khụt khịt thường phát ra từ mũi, do dịch khô bám hoặc niêm mạc phù nề nhẹ. Bé thở vẫn đều, không rút lõm lồng ngực.
Khò khè là tiếng rít trong ngực, gợi ý đường thở dưới bị hẹp như viêm tiểu phế quản. Nếu kèm thở nhanh, phập phồng cánh mũi, tím môi, cần đi khám ngay.
6 nguyên nhân phổ biến khiến trẻ sơ sinh ho khụt khịt mũi
1. Cảm lạnh và các virus đường hô hấp
Trẻ dễ sổ mũi, nghẹt mũi, ho vài ngày sau khi nhiễm virus như RSV, rhinovirus. Bé vẫn có thể bú ngủ bình thường ở giai đoạn đầu. Theo dõi sốt, thở nhanh, khò khè để nhận diện diễn tiến nặng. Mẹ ưu tiên làm ẩm không khí, nhỏ nước muối sinh lý và cho bé nghỉ ngơi.
2. Nghẹt mũi sinh lý do mũi hẹp
Những tuần đầu, mũi bé rất hẹp và nhạy cảm, dễ phát ra tiếng khụt khịt dù không nhiễm bệnh. Tình trạng này thường tự cải thiện khi bé lớn dần. Mẹ chỉ cần vệ sinh mũi nhẹ nhàng, tránh lạm dụng hút mũi mạnh tay.
3. Không khí khô, bụi, khói thuốc, mùi đậm đặc
Phòng bật điều hòa lạnh, độ ẩm thấp hoặc tiếp xúc khói thuốc, nước hoa khiến dịch mũi đặc lại và kích thích bé ho. Giải pháp là duy trì độ ẩm 45–55%, tránh gió thẳng vào mặt bé và đảm bảo không gian sạch, không khói thuốc.
4. Trào ngược dạ dày – thực quản sau bú
Trẻ sơ sinh hay ợ sữa do cơ thắt thực quản chưa hoàn thiện. Sữa trào lên họng có thể gây ho ngắt quãng, khụt khịt. Mẹ hãy cho bú lượng nhỏ nhưng nhiều cữ, bế cao đầu 20–30 phút sau bú, vỗ ợ hơi đúng cách để giảm kích ứng.
5. Tư thế bú chưa đúng hoặc tia sữa mạnh
Dòng sữa quá mạnh hoặc ngậm bắt vú/chai chưa chuẩn khiến bé sặc nhẹ, sữa có thể trào vào mũi làm khụt khịt. Mẹ điều chỉnh góc bồng, độ nghiêng chai, cho bé nghỉ ngắn giữa cữ để nuốt kịp. Với sữa mẹ nhiều, có thể vắt bỏ tia đầu trước khi cho bú.
6. Viêm tiểu phế quản và nhiễm trùng hô hấp dưới
Khi virus tấn công đường thở dưới, bé có thể thở khò khè, thở nhanh, bú kém, mệt lả. Đây là tình trạng cần khám sớm để được hướng dẫn theo dõi và điều trị phù hợp, đặc biệt ở trẻ < 6 tháng hoặc sinh non.
Cách chăm sóc an toàn tại nhà
Làm thông thoáng mũi
Mẹ có thể nhỏ nước muối sinh lý 0,9% trước khi bé bú hoặc ngủ để làm lỏng dịch. Nếu cần, dùng dụng cụ hút mũi áp lực nhẹ. Tránh lạm dụng vì có thể làm kích ứng niêm mạc.
Tạo ẩm và giữ ấm vừa đủ
Duy trì độ ẩm phòng 45–55%, lau mũi bằng khăn ấm. Tránh tắm nước quá nóng hoặc xông tinh dầu đậm đặc vì có thể gây kích ứng. Giữ ấm cổ ngực theo thời tiết, không ủ kín quá mức.
Nuôi dưỡng và tư thế sau bú
Cho bé bú lượng nhỏ – nhiều lần, bế cao đầu sau bú để hạn chế trào ngược. Kiểm tra tư thế ngậm bắt vú, điều chỉnh tốc độ sữa nếu dùng bình để bé không bị sặc.
Môi trường trong lành
Không hút thuốc trong nhà, hạn chế bụi và mùi nặng. Vệ sinh ga gối, thú bông định kỳ để giảm bám bụi. Phơi nắng nhẹ buổi sớm nếu thời tiết thuận lợi.
Thuốc và sản phẩm cần tránh
Không tự ý dùng thuốc ho – cảm không kê đơn cho trẻ sơ sinh. Không dùng mật ong cho bé < 12 tháng. Tránh tinh dầu, dầu xoa có menthol mạnh vì có thể gây kích ứng đường thở.
Trả lời câu hỏi “Có nên cho con nằm điều hòa khi khụt khịt?”
Bé có thể nằm điều hòa nếu nhiệt độ 26–28°C và độ ẩm phù hợp. Tránh gió thổi trực tiếp vào mặt. Khi phòng khô, mẹ bổ sung máy tạo ẩm hoặc đặt chậu nước để giảm khô niêm mạc.
Khi nào cần đưa trẻ đi khám?
Nếu xuất hiện một trong các dấu hiệu sau, mẹ nên cho bé khám sớm:
• Thở nhanh, rút lõm lồng ngực, cánh mũi phập phồng.
• Khò khè mới xuất hiện hoặc nặng dần.
• Bú kém, bỏ bú, nôn liên tục.
• Sốt cao, lờ đờ, tím môi, giấc ngủ bị ngưng quãng do khó thở.
• Ho kéo dài trên 3 tuần hoặc có đờm xanh vàng, hôi.
Phòng ngừa khụt khịt mũi và ho ở trẻ sơ sinh
Giữ bàn tay sạch khi chăm con và hạn chế để bé tiếp xúc người đang cảm cúm. Duy trì không gian không khói thuốc, độ ẩm phòng ổn định, và lịch tiêm chủng theo khuyến cáo. Với mùa virus hô hấp, mẹ có thể tham khảo bác sĩ về các biện pháp dự phòng RSV phù hợp cho bé và gia đình.
FAQ – Câu hỏi thường gặp
Tiếng khụt khịt kéo dài bao lâu thì bình thường?
Vài tuần đầu đời, khụt khịt sinh lý là thường gặp và sẽ giảm dần. Nếu kèm khó thở, khò khè, bú kém, cần đi khám.
Trẻ sơ sinh bị ho khụt khịt mũi có tắm được không?
Có, nếu bé không sốt cao và phòng tắm ấm, không gió lùa. Sau tắm lau khô và giữ ấm hợp lý.
Có nên nhỏ nước muối sinh lý nhiều lần trong ngày?
Nên dùng khi cần như trước bú, trước ngủ. Thao tác nhẹ nhàng, không lạm dụng hút mạnh để tránh kích ứng niêm mạc.
Khi nào nghi ngờ viêm tiểu phế quản?
Khi bé thở khò khè, thở nhanh, bú kém, sốt hoặc mệt lả. Đưa bé đi khám sớm để được theo dõi.
Có cần đổi nơi ngủ của bé khi khụt khịt?
Giữ giường phẳng, đầu hơi cao nhẹ, phòng thoáng – ẩm vừa đủ, tránh thú bông lớn gần mặt bé để hạn chế bám bụi.
Trẻ sơ sinh bị ho khụt khịt mũi đa số là lành tính, liên quan nghẹt mũi sinh lý, môi trường khô hoặc trào ngược nhẹ. Mẹ ưu tiên làm ẩm – vệ sinh mũi đúng, bế cao sau bú, giữ không gian sạch, và theo dõi dấu hiệu nặng. Khi có khò khè, khó thở, sốt cao, bú kém, hãy đưa con đi khám để được hướng dẫn cụ thể.
