Nhiều bố mẹ có thói quen nhỏ mắt mũi cho trẻ sơ sinh hằng ngày bằng nước muối sinh lý nhưng lại băn khoăn: “Nhỏ mắt, mũi cho trẻ sơ sinh đến mấy tháng thì nên ngưng? Có cần làm thường xuyên không, làm sao cho đúng?”. Bài viết này sẽ trả lời rõ ràng theo từng giai đoạn tuổi, kèm hướng dẫn thao tác an toàn và các lưu ý quan trọng để bố mẹ yên tâm áp dụng tại nhà.
Nhỏ mắt, mũi cho trẻ sơ sinh đến mấy tháng thì ngưng?
Không có “mốc cắt” cứng nhắc cho mọi em bé. Việc dùng nước muối sinh lý 0,9% có thể duy trì đến khi bé lớn hơn, miễn là đúng lúc – đúng cách và không lạm dụng. Bố mẹ có thể tham khảo khuyến nghị theo từng giai đoạn:
0–3 tháng tuổi
Đặc điểm: Niêm mạc mắt – mũi còn rất mỏng manh, bé dễ đổ ghèn mắt và nghẹt mũi sinh lý.
Gợi ý tần suất:
- Mắt: Lau vệ sinh 1 lần vào buổi sáng; chỉ nhỏ thêm khi có ghèn dính hoặc bụi bẩn.
- Mũi: 1 lần/ngày (sau ngủ dậy) hoặc trước các cữ bú/ngủ nếu mũi tắc.
Lưu ý: Mỗi lần chỉ 2–3 giọt/ bên mũi, tránh hút mũi quá thường xuyên.
3–6 tháng tuổi
Đặc điểm: Bé bắt đầu lăn – bò, tiếp xúc môi trường nhiều hơn nhưng niêm mạc đã “chịu đựng” tốt hơn.
Gợi ý tần suất:
- Duy trì 1 lần/ngày khi bé bình thường; 2 lần/ngày (sáng–tối) nếu nhiều dịch mũi hoặc ghèn mắt.
- Khi thời tiết hanh khô/điều hòa nhiều, giảm tần suất để tránh khô niêm mạc.
Trên 6 tháng tuổi
Đặc điểm: Hệ thống lông – nhầy mũi hoạt động tốt hơn, bé biết ho – hắt hơi hiệu quả hơn.
Gợi ý tần suất:
- Chỉ dùng khi cần (nghẹt mũi, bụi bẩn, sau ngủ dậy).
- Nếu bé khỏe, không cần nhỏ hằng ngày. Duy trì thói quen vệ sinh phòng – giữ ẩm không khí sẽ hữu ích hơn.
Nguyên tắc chung: Càng lớn, càng giảm tần suất; chỉ can thiệp khi có dấu hiệu cần hỗ trợ. Nếu bác sĩ kê điều trị (viêm mũi/viêm kết mạc), tuân thủ liều – thời gian theo toa.
Hướng dẫn nhỏ mắt, mũi đúng cách cho trẻ sơ sinh
Dụng cụ cần có
- Nước muối sinh lý 0,9% (NaCl 0,9%) dạng ống đơn liều vô khuẩn.
- Gạc/bông vô khuẩn hoặc khăn mềm sạch.
- Dụng cụ hút mũi đầu silicon mềm (khi thật cần).
- Xà phòng rửa tay, khăn lau khô.
Quy trình nhỏ/lau mắt (thực hiện trước mũi)
- Rửa tay sạch, lau khô.
- Đặt bé nằm ngửa, đầu hơi nghiêng. Nhỏ 1–2 giọt nước muối vào góc trong mắt để làm mềm ghèn.
- Dùng gạc riêng cho mỗi bên mắt, lau từ trong ra ngoài. Lặp lại với gạc mới nếu còn ghèn.
- Lau khô nhẹ nhàng vùng da quanh mắt.
Tránh: dùng chung một miếng gạc cho hai mắt; nhỏ thuốc kháng sinh/corticoid khi chưa có chỉ định; dùng nước lá, sữa mẹ, mật ong… vì nguy cơ nhiễm khuẩn.
Quy trình nhỏ mũi
- Cho bé nằm ngửa, nghiêng đầu 15–30° sang bên đối diện lỗ mũi cần nhỏ.
- Nhỏ 2–3 giọt nước muối vào mỗi bên mũi, chờ 1–2 phút để làm mềm dịch.
- Nếu cần, hút mũi rất nhẹ bằng bóng hút/đầu silicon. Chỉ hút khi thật sự nghẹt (trước bú/ngủ), không quá 2–3 lần/ngày.
- Lau sạch dịch chảy ra bằng gạc/khăn mềm.
Tránh: xịt tia mạnh, ngoáy sâu bằng tăm bông, dùng dung dịch có tinh dầu/bạc hà cho trẻ nhỏ khi chưa được bác sĩ khuyến cáo.
Những lưu ý khi nhỏ mắt, mũi cho bé tại nhà
- Phân biệt “nước mắt – nước mũi hỗ trợ” và “thuốc điều trị”. Nước muối sinh lý chỉ là hỗ trợ vệ sinh, không phải thuốc chữa bệnh.
- Dùng riêng sản phẩm cho mắt và cho mũi; ưu tiên ống đơn liều, mở là bỏ, không tái sử dụng.
- Không tự pha nước muối tại nhà vì khó đảm bảo độ vô khuẩn và nồng độ.
- Không lạm dụng: can thiệp quá nhiều có thể gây khô – kích ứng.
- Giữ môi trường sống sạch – ẩm hợp lý (45–60%), hạn chế bụi, khói thuốc, hương nồng, giúp giảm nhu cầu phải nhỏ rửa.
Khi nào cần đưa trẻ đi khám?
- Mắt: đỏ – sưng – nhiều ghèn vàng/xanh; trẻ nhạy sáng, khó mở mắt.
- Mũi: nghẹt kéo dài > 3–5 ngày, thở rít, tím tái quanh môi, bé bú kém – quấy khóc.
- Toàn thân: sốt, mệt lả hoặc bất kỳ dấu hiệu bất thường sau khi vệ sinh.
- Bố mẹ đã vệ sinh đúng nhưng tình trạng không cải thiện hoặc tái diễn.
Nhỏ mắt mũi cho trẻ sơ sinh là biện pháp hỗ trợ vệ sinh hữu ích, nhưng không phải việc bắt buộc làm hằng ngày với mọi em bé. Hãy dựa vào nhu cầu thực tế của con: trẻ khỏe chỉ cần 1 lần/ngày (sau ngủ dậy) hoặc khi có ghèn/đờm, còn khi bé lớn hơn (trên 6 tháng), chỉ dùng khi thật sự cần. Luôn thao tác đúng cách – đúng tần suất, ưu tiên nước muối sinh lý 0,9% đơn liều, tránh lạm dụng hút mũi hay dùng dung dịch không phù hợp. Nếu có dấu hiệu bất thường, đưa bé đi khám để được hướng dẫn cụ thể.
Mỗi em bé là một cơ địa riêng; khi chưa chắc chắn, bố mẹ nên tham khảo bác sĩ nhi khoa. Chăm sóc con đúng cách từ những điều nhỏ nhất sẽ giúp bé lớn lên khỏe mạnh và an toàn.
Bài viết liên quan:
- Nên vệ sinh mắt mũi cho trẻ sơ sinh ngày mấy lần thì tốt?
- Có nên nhỏ mắt cho trẻ sơ sinh hàng ngày không?
- Thoát vị rốn bao lâu thì khỏi? Làm gì để nhanh khỏi?
