Mỗi năm, khi thời tiết chuyển mùa – đặc biệt là từ tháng 3 đến tháng 5 và tháng 9 đến tháng 11 – nhiều phụ huynh lại thấp thỏm lo lắng vì dịch tay chân miệng ở trẻ em bắt đầu bùng phát. Đây là bệnh truyền nhiễm phổ biến, dễ lây lan và thường gặp ở trẻ dưới 5 tuổi. Việc phát hiện sớm và chăm sóc đúng cách tại nhà sẽ giúp con mau hồi phục và hạn chế biến chứng nguy hiểm.
Tay chân miệng ở trẻ em là gì?
Tay chân miệng là một bệnh do virus đường ruột gây ra, phổ biến nhất là virus Coxsackie A16 và Enterovirus 71. Bệnh có tên gọi như vậy vì trẻ thường xuất hiện mụn nước ở lòng bàn tay, bàn chân và trong miệng, kèm theo sốt và khó chịu. Dù đa số các trường hợp là lành tính, một số ít có thể tiến triển nặng, cần theo dõi sát sao.
Dấu hiệu nhận biết tay chân miệng ở trẻ em
Bệnh tay chân miệng thường trải qua hai giai đoạn chính:
Giai đoạn khởi phát (1–2 ngày đầu)
Trong giai đoạn này, các biểu hiện chưa rõ ràng, dễ nhầm với cảm cúm:
- Trẻ sốt nhẹ (37,5 – 38,5°C)
- Mệt mỏi, biếng ăn, quấy khóc
- Đôi khi đau họng, chảy nước bọt nhiều
Giai đoạn toàn phát (từ ngày thứ 2–5)
Đây là lúc các dấu hiệu đặc trưng xuất hiện:
- Mụn nước nhỏ, trong ở lòng bàn tay, bàn chân, gối hoặc mông
- Loét miệng khiến trẻ đau khi ăn, bỏ bú
- Sốt có thể tăng cao hơn
- Một số trẻ có thể bị nôn ói nhẹ
Tham khảo: Tay chân miệng ở trẻ em: Triệu chứng và điều trị
Tay chân miệng có lây không?
Có. Đây là bệnh rất dễ lây lan trong môi trường nhà trẻ, trường học hoặc trong gia đình.
Các con đường lây truyền chính gồm:
- Đường tiêu hóa: qua phân, tay bẩn, đồ chơi dính nước bọt
- Đường hô hấp: qua giọt bắn khi ho, hắt hơi
- Tiếp xúc trực tiếp với mụn nước
Trẻ mắc bệnh có thể lây sang người khác trong suốt thời gian có triệu chứng và vài tuần sau khi khỏi bệnh, do virus vẫn còn tồn tại trong phân.
Cách chăm sóc trẻ bị tay chân miệng tại nhà
Phần lớn các trường hợp nhẹ có thể điều trị tại nhà, chỉ cần chăm sóc đúng cách:
- Giữ vệ sinh sạch sẽ cho bé: rửa tay thường xuyên, lau miệng nhẹ nhàng
- Hạ sốt bằng paracetamol theo liều bác sĩ chỉ định nếu bé sốt >38,5°C
- Cho bé ăn thức ăn lỏng, mát, dễ nuốt (cháo, súp, sữa mát), tránh đồ cay, nóng, cứng
- Không tự ý chích mụn nước, vì có thể gây nhiễm trùng
- Dùng thuốc bôi giảm đau miệng (theo đơn bác sĩ) nếu bé bị loét nặng
Khi nào cần đưa trẻ đến cơ sở y tế?
Dù hầu hết các bé sẽ tự khỏi sau 7–10 ngày, nhưng cha mẹ không nên chủ quan. Hãy đưa trẻ đi khám ngay nếu có các dấu hiệu cảnh báo:
- Sốt cao liên tục > 39°C không hạ sau 2 ngày
- Nôn ói nhiều, không ăn uống được
- Ngủ gà, lừ đừ, hay giật mình bất thường
- Thở nhanh, thở rít, khó thở
- Co giật, run tay chân
Đây có thể là dấu hiệu biến chứng thần kinh hoặc viêm màng não – cần nhập viện sớm để được xử trí kịp thời.
Tham khảo:
- Viêm da cơ địa ở trẻ em: Kiêng gì và bôi gì?
- Trẻ bị rôm sảy: Làm sao để khỏi nhanh?
- Chàm sữa ở trẻ nhỏ: Có lây không? Cách bôi thuốc an toàn
Cách phòng ngừa tay chân miệng ở trẻ em hiệu quả
Phòng bệnh luôn là ưu tiên hàng đầu – đặc biệt với những bệnh dễ lây lan như tay chân miệng.
Rửa tay đúng cách
Dạy trẻ rửa tay bằng xà phòng ít nhất 20 giây, đặc biệt:
- Trước khi ăn
- Sau khi đi vệ sinh
- Sau khi chơi đồ chơi hoặc ra ngoài
Khử khuẩn vật dụng hằng ngày
- Đồ chơi, núm ty giả, tay nắm cửa, bàn ghế nên được lau bằng dung dịch sát khuẩn định kỳ
- Giặt khăn mặt, khăn tắm bằng nước nóng
Cách ly khi phát hiện trẻ bị bệnh
- Nếu con có triệu chứng, không cho đến lớp
- Thông báo với giáo viên hoặc người chăm sóc để kịp thời xử lý
- Tránh để bé tiếp xúc với anh chị em nhỏ hơn trong giai đoạn có bệnh
Tăng cường sức đề kháng qua dinh dưỡng
- Cho trẻ ăn đa dạng các nhóm thực phẩm: rau xanh, trái cây, ngũ cốc, sữa
- Uống đủ nước, đặc biệt trong thời tiết nắng nóng
- Tăng cường vitamin C tự nhiên từ cam, quýt, bưởi…
Phát hiện sớm và phòng ngừa đúng – chìa khóa bảo vệ trẻ khỏi tay chân miệng
Tay chân miệng ở trẻ em tuy là bệnh lành tính nhưng lại có tốc độ lây lan nhanh và gây nhiều khó chịu cho trẻ. Phụ huynh cần trang bị kiến thức cơ bản để nhận biết dấu hiệu sớm, chăm sóc đúng cách và chủ động phòng ngừa cho con. Quan trọng hơn hết, hãy luôn bình tĩnh, theo dõi sát sao tình trạng sức khỏe của bé và liên hệ bác sĩ khi cần thiết.
Bài viết liên quan:
- Trẻ bị dị ứng thời tiết: Cách xử lý và phòng ngừa
- Các bệnh thường gặp ở trẻ nhỏ: Dấu hiệu, nguyên nhân & cách xử lý đúng
- Tay chân miệng ở trẻ em: Triệu chứng và điều trị
